غزالی از اندیشمندان بنام جهان اسلام است که آرا و افکار وی، تأثیر شگرفی بر متفکران و اندیشمندان پس از خود بخصوص در میان اهل سنّت داشته است. با آن که غزالی با تألیف مشهورترین اثر خود موسوم به تحافه الفلاسفه آرای فلاسفه را مورد انتقاد شدید قرار داده است و حتی در تألیفاتش با توجه به گرایشهای اشعری گرایانه خود از " شیعه " بخوبی یاد نمی کند؛ اما تأثیرپذیری شخصیتی چون " صدرالمتألهین" - که از معروف ترین فلاسفه و متکلمان امامیه است- از آرای تفسیری غزالی، امری قابل قبول تأمل و در خور توجه است. چرا و چگونه ملاصدرا تحت تأثیر آرای وی واقع شده است؟ در این مقاله نویسنده کوشیده است ضمن پرداختن به این پرسش، چگونگی تأثیرپذیری صدرالمتألهین را از آرای تفسیری غزالی تبیین نماید.

مبحث شرط متأخر از مباحث نسبتا جدید و پیچیده علم اصول به شمار می رود و بحثهای فراوانی را در بین اصولیان در پی داشته است. مبتنی بودن آن بر مبنای اصولی دیگر، دشواری آن را افزایش داده است.علت شکل گیری این بحث، وجود برخی ادله بر جواز بیع فضولی و امثال آن بوده است که در آنها اموری متأخر از حیث زمان( مانند رضایت متأخر) شرط برای اموری متقدم (مانند صحت بیع) قرار داده شده است. در این مقاله با بررسی آرای اصولیان بزرگ از قبیل آخوند خراسانی، محقّق نائینی، محقّق اصفهانی، آیه الله خوئی، امام خمینی و علامه طباطبایی و برخی دیگر از اعلام سه راه حل پیشنهاد شده است.

نظام احسن به معنای بهترین وکامل ترین نظامی که خدا آفریده است پرسش این است که آیا نظام آفرینش فعلی کامل ترین جهان ممکن است. آیا با وجود علم وقدرت وخیر خواهی خدا آفرینش دنیایی کامل تر ازاین عالم ممکن نبوده است؟ آفرینشی که در آن هیچ شر وزشتی نباشد. ملاصدرا با توجه به صفات کمالی خدا مانند علم, حکمت, قدرت, رضایت الهی, و وجود مقتضی و نبود مانع در آفرینش با تبیین وتحلیل عقلی اثبات می کند که کامل تر از آفرینش کنونی قابل تصور نیست. از این رونظام آفرینش فعلی کامل ترین نظام ممکنی است که خدایتعالی آفریده است. چرا که اگر کامل تراز آن, شدنی بود با وجود مقتضی ونبود مانع, آن را می آفرید از این رو جهان کنونی با وجود شر قلیل کامل ترین جهان ممکنی است که خدا آفریده است. آنچه در این پژوهش خواهد آمد مبانی ودلایل عقلی و وحیانی حکمت متعالیه در اثبات کاملیت جهان موجود با وجود برخی از شرور وتحلیل وبررسی آن با توجه به آثارفلسفی وتفسیری صدرالمتالهین شیرازی وبرخی از پیروان حکمت متعالیه است.

یکی از فراتحلیل هایی که درخصوص نظامات مختلف تعلیم وتربیتی مطرح می شود، مربی محور یا متربی محوربودن آنهاست. لذا پرسش اصلی ما در این پژوهش، بررسی امکان یا عدم امکان تربیت انسان بدون لحاظ مربی و یا میزان تاثیر و نقش مربی در تربیت انسان بوده است. اهمیت این موضوع از آنجاست که مسیله مربی محوری در بسیاری از الگوهای تربیتی انقلاب اسلامی از چالش های جدی محسوب می شود. در این پژوهش برآن بوده ایم تا با استفاده از دیدگاه های ملاصدرا در حکمت متعالیه تربیت انسان و الزامات این دیدگاه، نظر خود را درخصوص متربی یا مربی محوربودن تربیت اسلامی ارایه دهیم. درپایان، پس از گردآوری اطلاعات و با بررسی آثار صدرالمتالهین و شارحان معاصر به روش کتابخانه ای و تحلیل آن براساس روش استنتاجی که ازطریق سه روش برهانی بدان دست یافتیم، این است که براساس مبانی حکمت متعالیه، نظام تربیتی انسان گرایش به متربی محوری داشته و مربی، شرط لازم تربیت نمی باشد، گرچه نقش تسهیل گری و بسترسازی وی نفی نمی شود. این رهیافت ما را بر آن می دارد تا انحصار الگوهای تربیتی در سبک های مربی محور را ازبین برده و در کنار آن به سراغ سایر الگوهای تربیتی برویم.

از زمره نوشته های ملا محمد سعید رودسری گیلانی - حکیم قرن یازدهم و دوازدهم قمری و متعلق به مکتب اصفهان – کتاب «رساله توحید»است که در آن، نظریه وحدت وجود را نقد و در خلال آن از ادله توحید و شبهات مربوط به آن و همچنین تعین واجب الوجود بحث کرده است. او هم با عصر حکمای نامداری همچون صدرالمتالهین قرابت دارد و هم با جریان های منتقد مکتب صدرایی همچون مدرسه ملا رجبعلی تبریزی و مانند او نزدیک است. این رساله که نگارندگان این مقاله آن را تصحیح و ترجمه کرده اند، گویا تنها اثر به جای مانده از این حکیم، متکلم و فقیه مکتب اصفهان است. در نگاه کلی، مصنف رساله، منشا اشتباه صوفیه در قائل شدن به وحدت وجود را خلط میان دو معنای متفاوت مطلق وجود دانسته است و با ذکر اقوالی از حکما و متکلمان، آن را نقد و بررسی کرده است. او در ادامه، لوازم و تبعات اعتقاد به وحدت وجود را نیز ذکر و نحوه تعین واجب الوجود و توضیحات لازم درباره حقیقت مطلق وجود را بررسی کرده است.

این مقاله با هدف بررسی مقایسه ای نظریه حکمت متعالیه درباره حدوث و نحوه وجود نفس، با یکی از نظریات فلسفه ذهن معاصر در این باره، در ابتدا به تفصیل، نظریه ای جدید در فلسفه ذهن را مورد توجّه و واکاوی قرار می دهد که در میان فیلسوفان معاصر به «نوظهورگرایی» شهرت دارد. نویسنده با تفکیک دو نسخه قوی و ضعیف این نظریه، دو چالش مهم تبیینی که فیلسوفان فیزیکالیست علیه این نظریه اقامه کرده اند را نیز توضیح داده است. در ادامه ضمن مروری اجمالی بر تئوری صدرالمتألهین درباره حدوث و مراتب نفس، شباهت و تفاوت آن با نسخه قوی نوظهورگرایی، بررسی شده است. مقاله سپس ضمن تأکید بر جنبه های اساسی شباهت و برخی تفاوت ها بین این دو نظریه، چالش های پیش روی نوظهورگرایی که از سوی فیزیکالیست ها مطرح شده را نیز قابل بازسازی در برابر نظریه صدرا می داند. وی در انتها با اشاره به برخی توضیحات فیلسوفان صدرایی درباره رابطه نفس – بدن، آن را در مواجهه با اشکالات و ابهامات فیزیکالیست های معاصر کافی نمی بیند و فلسفه صدرا را نیازمند تکمیل در راستای چالش تبیینی مذکور، می داند. بیان نقاط اشتراک و افتراق این دو دیدگاه و تشریح برخی کاستی ها و ابهامات نظریه حکمت متعالیه جهت مواجهه با اشکالات فیزیکالیستی معاصر، از نوآوری های این مقاله است.

با توجه به اختلاف نظرهایی که در بین هنرمندان در مورد ارزشیابی آثار هنری وجود دارد و با عنایت به نوع نگاه اسلام به هنر و واژه «هنر متعهد» که چند سالی است کاربرد آن در بین اهل هنر رایج شده و گاه نابجا به کاربرده می شود، ضروری به نظر می رسد که معیارها و اصولی ارائه شود که اولا مورد قبول اهل هنر باشد و ثانیا طالبان هنر ناب اسلامی را در مسیرشان هدایت کند.اما برای رسیدن به این مهم باید ابتدا تفاوت و جایگاه موضوع و مواضع که از ارکان به وجود آمدن یک اثر هنری است مشخص شود تا بتوان با تکیه بر این شناخت، به معیارهای مورد نظر دست یافت.

حروف جاره به لحاظ داشتن وضعیتی خاص در میان حروف، برای ایجاد معانی خود، نیازمند ارتباط با دو لفظ دیگرند. از این پدیده نحویان با عنوان «تعلق حروف جر» تعبیر کرده اند. با عنایت به این مناط نیاز نداشتن حروف جری که به صورت زاید، و یا احیانا در دیگر معانی به کار می روند، نیز استعمال غیر حرفی برخی از این حروف، تفسیر می گردد. در بیشتر موارد، تعیین متعلق به آسانی صورت می گیرد. اما گاه استفاده از حروف جر، در کلام از حالتی غیر معمول برخوردار بوده که در این مورد قرائن عقلی و نقلی و احیانا سیاق و جز آن، مفسر را برای تعیین متعلق کمک می کند. یافتن و تعیین متعلق این حروف در درک صحیح معنا تاثیر گذار است و گاه با تعیین متعلقات گوناگون، عبارت به چند وجه، قرائت می شود.

دست نویس شماره 209 کتابخانه توپقاپی استانبول (کتابت شده در سال 455ق) نسخه ای از تفسیر حدادی و از معدود نسخ زبان فارسی است که واژه ها در آن با اعراب کتابت شده است. از آن جا که در متون نثر محدودیت های وزنی وجود ندارد، تلفظ واژه ها عموما دقیق تر و مستندتر از متون نظم است. پیش تر، پژوهشگرانی چون صفری آق قلعه و حیدرپور نجف آبادی (تفسیر سور آبادی، 1396)؛ صادقی (الابنیه، 1389)؛ متینی (هدایه المتعلمین، 1344؛ تفسیری بر عشری. . .، 1352؛ اختیارات منظوم، 1353)، تلفظ ها و ویژگی های آوایی چنین نسخه هایی را گزارش کرده اند. مقاله حاضر، فهرست قریب به چهل ضبط کمیاب و نادر از نسخه توپقاپی است که با ضبط لغت نامه ها تفاوت دارد و بدین جهت باید مورد توجه قرار گیرند.